Οι περισσότεροι από εμάς , έχουμε βρεθεί με ανθρώπους που έχουν την τάση να μειώνουν, να προσβάλλουν ή να υποτιμούν κάποιον άλλο. Άλλωστε μπορεί και οι ίδιοι να έχουμε αντιδράσει με έναν αντίστοιχο τρόπο σε συγκεκριμένες καταστάσεις.
Η απαξίωση και ο ρατσισμός είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που συχνά γινόμαστε μάρτυρες ή και πρωταγωνιστές. Σχολιάζουμε το βάρος, τον σεξουαλικό προσανατολισμό την καταγωγή, τις ιδιαιτερότητες ή και την ευαλωτότητα του άλλου εύκολα και ελεύθερα χωρίς να αναλογιστεί κάποιος τις ψυχολογικές συνέπειες που έπονται για τον αποδέκτη τέτοιων μειωτικών σχολίων. Τέτοιες συμπεριφορές δεν είναι ποτέ σίγουρο τι διαστάσεις μπορούν να πάρουν – ίσως μείνουν σε ένα λεκτικό επίπεδο αλλά θα μπορούσαν να είναι και η αιτία να εμπλακεί κάποιος σε καβγά και να υπάρξει και σωματική βία.
Η τάση του ατόμου να υποτιμά και να μειώνει τον άλλο μη αναλογιζόμενος το ψυχικό και συναισθηματικό τραύμα που του προκαλεί, είναι μία κακόβουλη συμπεριφορά που στόχο έχει να τον βλάψει, να μειώσει την προσωπικότητα του, και να τον πονέσει ψυχικά. Για πολλούς είναι ένα μοτίβο, και όχι μία απλή παρόρμηση που συνέβη πάνω στο θυμό τους και θα ακολουθήσουν ενοχές, αυτοκριτική και η ανάγκη να ζητήσουν συγνώμη από το άτομο που έβαλαν σε αυτή τη θέση.
Το προφίλ του ατόμου που απαξιώνει τους άλλους:
- Σε επίπεδο προσωπικότητας θα μπορούσαμε να αναφερθούμε στο νάρκισσο που υποτιμώντας τον άλλο, προσπαθεί να αποκτήσει αξία ο ίδιος , λόγω της ψυχοσυναισθηματικής του ανεπάρκειας. Εδώ μιλάμε όμως για κάτι χαρακτηρολογικό που αθροίζοντας και τυχόν άλλα χαρακτηριστικά σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-V), έγκειται στα πλαίσια της διαταραχής προσωπικότητας.
- Προσπάθεια χειραγώγησης: Η χειραγώγηση είναι μια συναισθηματικά μη υγιής ψυχολογική στρατηγική που χρησιμοποιείται συνήθως με στόχο να ασκήσει κάποιος έλεγχο στον άλλο. Τα άτομα που εύκολα πέφτουν θύματα χειραγώγησης είναι επιρρεπή στην κριτική γιατί αμφιβάλλουν για τον εαυτό τους και νιώθουν φόβο , ντροπή και ενοχή.
- Ως μέσο επίθεσης σε συγκρουσιακές καταστάσεις . Πολλές φορές το συναντάμε αυτό και στα ζευγάρια , όπου η έλλειψη επικοινωνίας, δημιουργεί την τάση η σύγκρουση ή η διαφωνία μεταξύ τους να οδηγεί σε ένα πεδίο μάχης. Ο θυμός εκφράζεται «ακατέργαστα» και τα λόγια που ακούγονται είναι προσβλητικά, υποτιμητικά, απαξιωτικά, γιατί στόχος είναι να πληγωθεί ο άλλος και όχι λυθεί το πρόβλημα.
- Η ζήλια και ο φθόνος για το άτομο που έχουν απέναντί τους είναι άλλος ένας κακός σύμβουλος αυτής της νοοτροπίας. Πολλές φορές οι άνθρωποι προτιμούν να υποτιμούν αυτό που ουσιαστικά ζηλεύουν ή κατά βάθος θαυμάζουν , γιατί δεν έχουν την πεποίθηση ότι οι ίδιοι θα μπορούσαν να το συναγωνιστούν. Η απαξίωση σε τέτοιες περιπτώσεις είναι μία πιο εύκολη οδός.
Σε κάθε περίπτωση ωστόσο καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το άτομο μειώνει και υποτιμά τον άλλο για να νιώσει ισχυρότερο και να υπερβεί τις δικές του ανασφάλειες.
Οι άνθρωποι που έχουν την τάση να μειώνουν άλλους ουσιαστικά κουβαλούν τα δικά τους κόμπλεξ και τις δικές τους ανασφάλειες. Οι ίδιοι νιώθουν ανεπαρκείς, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και δεν έχουν αγαπήσει τον εαυτό τους – αυτό συμβαίνει γιατί δεν έχουν οι ίδιοι χτίσει σχέση με τον εαυτό τους – με αποτέλεσμα να μην κάνουν την αυτοκριτική τους, να μην ενοχοποιούνται, να μην φιλτράρουν αυτά που λένε. Έχουν πρόθεση να υποβιβάζουν τον άλλο για να ελαφρύνουν τη δική τους ανεπάρκεια.
Να θυμάσαι:
Η σημαντικότερη σχέση που οφείλει να αποκτήσει ο άνθρωπος, είναι η σχέση με τον εαυτό του. Μόνο έτσι θα αποκτήσει αυτοεκτίμηση και αυτογνωσία. Έχοντας επίγνωση της αυταξίας του, των ορίων του, των δυνατοτήτων του, αλλά και των τρωτών του χαρακτηριστικών, δημιουργώντας «γέφυρες» με τις δυνατότητες και τις αδυναμίες του , «ανοίγει δρόμους» για να αγαπήσει τον εαυτό του και να σχετιστεί με τους άλλους με ειλικρίνεια, ευαισθησία, ισοτιμία και αγάπη. Γιατί μόνο όταν έχεις…μπορείς να δώσεις!!!
Ντόρα Μίνου
ΒΑ, ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια (ενηλίκων, ζεύγους & οικογένειας)
