Στην πορεία της ζωής μας, σε μία διαδρομή γεμάτη συλλογές, από εμπειρίες, βιώματα, επιλογές, επαφές και αλληλεπιδράσεις με τους άλλους, είναι αδύνατον να βαδίζουμε αλάθητα και «καθώς πρέπει» πάντα. Άλλωστε μέσα από τα λάθη μας θα οδηγηθούμε στη αυτοκριτική μας και την προσωπική ανάπτυξη, θα επιδιώξουμε προσωπικές αλλαγές, διαφορετικές επιλογές, θα έρθουμε σε επαφή με τον εαυτό μας, τα όρια, τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας.
Άραγε πόσο ειλικρινείς μπορούμε να είμαστε με τον εαυτό μας για να αναγνωρίσουμε τα λάθη μας; Γιατί το πρόβλημα δεν είναι τόσο το αν κάνουμε λάθη, – κανείς δεν είναι αλάθητος- αλλά κατά πόσο τα αναγνωρίζουμε και πόσο μάλλον κατά πόσο τα παραδεχόμαστε…..
Και μετά; Μαθαίνουμε από αυτά;, ζητάμε συγνώμη αν χρειαστεί; Ή παγιδευόμαστε στον εγωισμό και την απαξίωση της μετάνοιας γιατί θεωρούμε αδυναμία την παραδοχή και την ανάληψη της ευθύνης;
Πολλές φορές μπορεί να πούμε ή να προκαλέσουμε καταστάσεις που δίνουν πόνο και απογοήτευση στον άλλο , δημιουργούν τραύματα και συναισθηματικές δυσκολίες παρόλο που δεν έχουμε την πρόθεση να πληγώσουμε ή να βλάψουμε. Κι όμως, ακόμη και αν δεν έχουμε τέτοια πρόθεση, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε το σφάλμα μας και να ζητήσουμε συγνώμη αφενός ως μία προσπάθεια διευκόλυνσης και ανακούφισης αυτού που θίξαμε, και αφετέρου να αναλάβουμε την προσωπική ευθύνη των λόγων ή των πράξεών μας, που κατ’ επέκταση θα μας οδηγήσει σε προσωπική λύτρωση.
Η συγνώμη έχει μεγάλη δύναμη, όταν δε λέγεται για να ξεφύγουμε και να προσπεράσουμε καταστάσεις αλλά γιατί πραγματικά αναγνωρίζουμε ότι προκαλέσαμε πόνο, δυσκολία, ματαίωση, απογοήτευση, ντροπή, ή γενικά φέραμε σε δύσκολη θέση κάποιον,. Δεν είναι ένδειξη αδυναμίας και ανασφάλειας , δεν απειλείται το γόητρό μας και δεν υποτιμάται η αξιοπρέπεια και η προσωπικότητά μας. Αντίθετα, είναι μία ένδειξη αυτοεκτίμησης, σεβασμού, υπευθυνότητας και κατ’ επέκταση ωριμότητας. Είναι ένας τρόπος αυτοκριτικής που μας δίνει τη δυνατότητα να εστιάσουμε στις σκέψεις και τα συναισθήματά μας , να καταλάβουμε ποιοι είμαστε, ποιοι θέλουμε να γίνουμε αλλά και το πως θέλουμε να μας βλέπουν οι άλλοι. Αυτό μας οδηγεί διορθωτικά τόσο στη σχέση που έχουμε με τον εαυτό μας όσο και στη σχέση που έχουμε ή θέλουμε να έχουμε με τους άλλους.
Ποιά είναι τα κίνητρα για να ζητήσουμε συγνώμη;
- Αποκατάσταση της σχέσης. Όταν μια σχέση έχει υποστεί ρήξη, μια πρόσκληση για επιδιόρθωση είναι σημαντική και ευπρόσδεκτη. Δεν είναι όλα άσπρο – μαύρο. Η αναγνώριση και η αποδοχή του λάθους δυναμώνει τις σχέσεις και βοηθά στην εξέλιξή τους.
- Είναι σημαντικό να δείξουμε στον άλλο ότι μετανιώνουμε για κάτι που κάναμε, τον νοιαζόμαστε και προσπαθούμε να επανορθώσουμε. Περιορίζουμε τον πόνο που μπορεί να του προκαλέσαμε , φερόμαστε με στοργή και συμπόνια.
- Ανάλογα με τις πράξεις ή τα λόγια μας είναι πιθανό να υποστούμε συνέπειες που δεν θέλουμε, όπως για παράδειγμα, απόσταση από τον άλλο, θυμό, επίθεση ή ακόμη και απώλεια της σχέσης. Η ανάληψη της ευθύνης και η μεταμέλεια δίνει τη δυνατότητα όσο και αν πληγώθηκε να δει την πρόθεση και τη διάθεση να επανορθώσουμε.
- Οι ενοχές πολλές φορές είναι ένα βάρος μη διαχειρήσιμο. Η απενοχοποίηση είναι ένα σημαντικό κίνητρο για να καταλήξουμε να ζητήσουμε συγνώμη, είναι μία προσωπική λύτρωση που μας βοηθά να διατηρήσουμε τον αυτοσεβασμό και την αυτοεκτίμησή μας.
Οι άνθρωποι που δε ζητούν συγνώμη:
- Συνήθως είναι εγωκεντρικοί και άκαμπτοι. Θεωρούν ότι μία κίνηση μεταμέλειας και επιδιόρθωσης κάποιας συμπεριφοράς τους θα μειώσει το γόητρο και θα υποτιμηθεί η εικόνα τους.
- Συχνά έχουν την εσφαλμένη εντύπωση ότι θα φανούν αδύναμοι και ευάλωτοι
- Μπορεί να νιώθουν ότι δίνουν πρόσβαση στον άλλο να εκμεταλλευτεί τη στάση τους εφόσον η συγνώμη γι’ αυτούς είναι ένδειξη αδυναμίας.
- Είναι περιορισμένοι κοινωνικά γιατί δυσκολεύονται να κάνουν ουσιαστικές σχέσεις και να τις εξελίξουν.
- ΄Δυσκολεύονται στην αυτοκριτική και την αυτογνωσία γιατί δεν έχουν ουσιαστική σχέση με τον εαυτό τους και τις ανάγκες τους
- Μπορεί να έχουν βιώματα από ένα υπερβολικά αυστηρό ή υπερβολικά ελαστικό οικογενειακό περιβάλλον.
- Δεν έχουν την επίγνωση για τον πόνο ή τη δυσκολία που μπορεί να προκάλεσαν.
Να θυμάστε:
Η συγνώμη δεν είναι πάντα εύκολη, ωστόσο είναι πολύ σημαντική ως ένδειξη σεβασμού τόσο απέναντι στον εαυτό μας όσο και απέναντι στους άλλους. Οι άνθρωποι που αναγνωρίζουν τα λάθη τους επιδεικνύουν τον συναισθηματικό τους πλούτο, την «δυνατή» τους προσωπικότητα, τη διάθεση αυτοβελτίωσης, και προσωπικής ανάπτυξης που εμπλουτίζεται και εξελίσσεται καθόλη τη διάρκεια της ζωής μας.
Ντόρα Μίνου
ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας
Ψυχοθεραπεύτρια (Ενηλίκων, Ζεύγους & Οικογένειας)
