Η ηλικία που θεωρούν οι γονείς κατάλληλη για να επιτρέψουν στα παιδιά τους να πάνε διακοπές με την παρέα τους ποικίλλει σημαντικά από οικογένεια σε οικογένεια. Ο βασικότερος παράγοντας που θα πρέπει να καθορίζει το βαθμό ανεξαρτησίας του εφήβου είναι η ωριμότητά του. Κανένας γονιός δε θεωρεί τις αποφάσεις αυτές εύκολη υπόθεση. Λίγοι είναι εκείνοι που, ανεξάρτητα από την ηλικία των παιδιών τους, κατορθώνουν να κοιμηθούν ήσυχοι πριν αυτά γυρίσουν σπίτι σώα και αβλαβή.
Η στάση των γονιών…
- Οι γονείς καλό είναι να μην αντιδρούν με βάσει τα δικά τους βιώματα μέσα από την πατρική τους οικογένεια. Είναι σημαντικό να λαμβάνουμε υπόψη μας τις ανάγκες τις εποχής, τη διαφοροποίηση μέσα από τη δική τους οικογένεια ώστε η σχέση που έχουν με τα παιδιά τους να μην είναι ανάλογη με τη σχέση που μπορεί να είχαν οι ίδιοι με την οικογένειά τους.
- Οι αποφάσεις που αφορούν το παιδί θα πρέπει να μην επηρεάζονται από μία τυχόν προβληματική σχέση που έχουν οι γονείς μεταξύ τους.
- Ο ρόλος της απαγόρευσης πολλές φορές έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Εάν οι γονείς κρίνουν ότι δε θα πρέπει να επιτραπεί στο παιδί να πάει διακοπές μόνο του καλό θα ήταν να του εξηγήσουν για πιο λόγο του το απαγορεύουν. Η απαγόρευση πολλές φορές είναι πρόκληση για τον έφηβο και οι αντιδράσεις του μπορεί να είναι αυτοκαταστροφικές ή εκδικητικές απέναντι στους γονείς του.
- Να επιδιώκουν το διάλογο και την ουσιαστική επικοινωνία με το έφηβο παιδί τους έχοντας ως προϋποθέσεις το σεβασμό και την ειλικρίνεια.
- Να θέτουν όρια και να τα τηρούν. Οι γονείς θα πρέπει να είναι σταθεροί στις πράξεις και τα λόγια τους απέναντι στις παρορμητικές και πολλές φορές παράλογες απαιτήσεις του έφηβου.
- Ίσως μπορούν να αποφευχθούν τα διπλά μηνύματα (π.χ μερικές φορές να του συμπεριφέρονται σαν να είναι παιδί και άλλες να απαιτούν να είναι ενήλικας.)
- Να αποφεύγουν να τον συγκρίνουν με άλλους (π.χ αδερφό, συμμαθητή, ξάδερφο, κά)
- Όταν χρειάζεται να καυτηριάζουν τη συμπεριφορά του αλλά να μην τον απορρίπτουν ως άτομο.
- Να επισημαίνουν και τις θετικές όψεις της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς του εφήβου. Έτσι δείχνουν πως αναγνωρίζουν την προσπάθεια και το ενθαρρύνουν.
Γενικά, οι γονείς καλό είναι να μη μεταθέτουν το δικό τους άγχος στα παιδιά τους γιατί το άγχος μπορεί να τα «παραλύσει» και να τα «καθηλώσει» συναισθηματικά με αποτέλεσμα να αποκτήσουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν θετικά
- Το οικογενειακό πλαίσιο: πως γίνονται οι αλληλεπιδράσεις μέσα στην οικογένεια και αν και πόσο ο έφηβος έχει μάθει να παίρνει πρωτοβουλίες.
- Τα κίνητρα που δίνονται στο παιδί ώστε να διαφοροποιηθεί. Είναι σημαντικό να ξεφεύγουν τα παιδιά από την υπερπροστατευτικότητα των γονιών και την προσκόλλησή του σ’ αυτούς.
- Η επικοινωνία μεταξύ των μελών της οικογένειας. Ειδικότερα, είναι σημαντικό να μη φοβάται ο έφηβος να αποταθεί στους γονείς αν έκανε και κάτι λάθος.
- Η ενίσχυση και η ανταμοιβή. Όταν ένα παιδί αποδεικνύει πως αντεπεξέρχεται στις υποχρεώσεις του και τηρεί τα όρια που του έχουν τεθεί (π.χ είναι συνεπής στις υποχρεώσεις του σχολείου), καλό θα είναι να ανταμείβεται γι’ αυτό ώστε να έχει κίνητρο για να συνεχίσει την προσπάθεια.
- Η γενικότερη συμπεριφορά του στις εκδρομές με το σχολείο και τις εξωσχολικές δραστηριότητες (πώς είχε λειτουργήσει για παράδειγμα στην ολιγοήμερη εκδρομή του σχολείου).
Καλό είναι να λαμβάνετε υπόψη πως συμπεριφέρεται ο συγκεκριμένος έφηβος με τα θέματα ευθύνης του. Πιο συγκεκριμένα:
- Αν έχει τον έλεγχο των πράξεών του, αν γνωρίζει τον εαυτό του και τις δυνατότητές του
- Αυτογνωσία και Αυτορύθμιση – Αυτοπεποίθηση, Άγχος (να μην τα χάνει). Αν ξέρει πως και γιατί νιώθει άνετα.
- Αν μπορεί να ρυθμίζει τη συμπεριφορά του και να τηρεί κανόνες (ριψοκίνδυνες ενασχολήσεις, φαγητό πριν από το κολύμπι, παρορμητισμός)
- Αν δείχνει απειθαρχία, δεν τηρεί τους οικογενειακούς κανόνες
- Αν οριοθετεί τη συμπεριφορά του από τους φίλους του(αν παρασύρεται), αν ξέρει τι του αρέσει και τι όχι και γενικότερα πως διαχειρίζεται τις συγκρούσεις μαζί τους.
- Αν έχει αναπτύξει δεξιότητες (π.χ κολύμβηση, βουτιές, σπορ)
- Αν μπορεί να αντιλαμβάνεται τις καιρικές συνθήκες, να αποφεύγει άγνωστες θάλασσες, επικίνδυνα σπορ, κά
- Αν γνωρίζει το σώμα του και τις δυνατότητές του, αν βάζει όρια στις επιδράσεις των φίλων του
- Αν μπορεί να διαχειριστεί τα οικονομικά του.
Κάποιες προτάσεις για τους γονείς
- Οριοθετήστε το χρόνο που τους επιτρέπετε να πάνε διακοπές (πόσες μέρες)
- Βάλτε όριο στα χρήματα που θα έχουν μαζί τους, εφόσον έχει προηγηθεί συζήτηση μεταξύ σας για τις ανάγκες τους εκεί που θα πάνε.
- Να υπάρχει συνέπεια στην επικοινωνία (χωρίς υπερβολές αλλά με καθημερινή τηλεφωνική επαφή)
- Να αποφύγετε τις συνεννοήσεις με τους φίλους του γιατί μειώνεται το δικό σας παιδί και δείχνεται να μην το εμπιστεύεστε.
- Βεβαιωθείτε ότι έχετε ενημερώσει για τους κινδύνους που υπάρχουν
- Να τους επισημάνετε ότι ακόμη και αν τους συμβεί κάτι άσχημο, θα είστε κοντά τους.
- Να τους δώσετε κίνητρο, ώστε αν υπάρχει συνέπεια και σεβασμός των ορίων, θα έχουν ήδη κάνει άλλο ένα βήμα στην υπευθυνότητα και την αυτονομία.
Με σωστή ενεργοποίηση και σωστή καθοδήγηση από το περιβάλλον, ο έφηβος θα πρέπει να δημιουργήσει και να «υπηρετήσει» κάποιους συγκεκριμένους ρόλους, να έχει κάποιες συγκεκριμένες ευθύνες και να αναπτύξει κάποιες σημαντικές σχέσεις. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο καλείται να δοκιμαστεί και στις διακοπές που θα κάνει με τη δική του παρέα.
Ντόρα Μίνου
ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια (ενηλίκων, ζεύγους & οικογένειας)
