Συνήθως όταν χαρακτηρίζουμε κάποιον εγωιστή του προσδίδουμε αρνητικά χαρακτηριστικά όπως, αλαζονεία, εγωκεντρισμό, αδιαλλαξία, ακαμψία, σκληρότητα, κλπ που ουσιαστικά είναι αποτρεπτικά σε μία υγιή συνύπαρξη με τον άλλο. Τα αρνητικά χαρακτηριστικά του όρου δημιουργούν δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις και στις κοινωνικές συναναστροφές και έχουν πολλές φορές ως αποτέλεσμα ο εγωιστής να περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του, να απομακρύνει τους άλλους από κοντά του και τελικά να μένει μόνος του.
Από την άλλη μεριά υπάρχει και το υγιές κομμάτι του εγωισμού που μπορεί να μας στρέψει στην επίγνωση των αναγκών μας, και στη φροντίδα του εαυτού μας . Είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να «ακούμε», να σεβόμαστε και να ικανοποιούμε τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας, να βάζουμε τον εαυτό μας σε προτεραιότητα, σεβόμενοι ωστόσο και τους άλλους, και μη παραβιάζοντας τα όριά τους. Ο υγιής εγωισμός δεν στοχεύει στο να γίνουμε το επίκεντρο, να είμαστε ατομιστές ή να παραγκωνίζουμε την ανάγκη του άλλου, αλλά μας ωθεί να είμαστε σε επαφή με τον εαυτό μας .
Ο «κακός» εγωισμός υποδηλώνει:
- Αίσθηση ανωτερότητας: Υπάρχει η τάση απαξίωσης και υποτίμησης του άλλου. Ο εγωιστής συχνά υπερβάλλει με τον εαυτό του, έχει την ναρκισσιστική τάση να θεωρεί ότι εξ ορισμού χρήζει ειδικής μεταχείρισης και αυτό συνεπάγεται ακαμψία στο να βρεθεί ένα κοινό σημείο επαφής με τον άλλο.
- Έλλειψη ενσυναίσθησης: Είναι πολύ σπάνιο να δεις έναν υπέρμετρα εγωιστή να «μπαίνει στα παπούτσια του άλλου», να θέλει δηλαδή να καταλάβει την διαφορετική άποψη ή το διαφορετικό συναίσθημα από αυτό που ο ίδιος σκέφτεται ή αισθάνεται. Άλλωστε σε μία διαφωνία συνήθως θα διακόψει τη συζήτηση – θα σταματήσει την επικοινωνία.
- Δυσκολία στις σχέσεις: Είναι άνθρωποι με πολύ περιορισμένες φιλικές σχέσεις. Η αλαζονεία, η υπεροψία και η αίσθηση ότι πάντα έχουν δίκιο έχουν σαν αποτέλεσμα να καταλήγουν μόνοι.
- «παγωμένα συναισθήματα»: Συνήθως η έκφραση συναισθημάτων είναι απόδειξη αδυναμίας, κατ’ αυτούς. Υπάρχει ένας υπολογιστικός τρόπος επαφής με τους άλλους και μία τάση να καταπιέζουν τα συναισθήματά τους, που παραπέμπει στην ακαμψία .
- Επιθετικότητα: Τους συναντάμε με έντονες τουλάχιστον λεκτικές εκρήξεις . Προσπαθούν πολλές φορές να χειραγωγήσουν τον άλλον, έχουν περιορισμένη ικανότητα να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα -μέσα από την έλλειψη συναισθηματικής νοημοσύνης -να γίνονται με κάθε τρόπο επιθετικοί εφόσον περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό τους και δεν τους ενδιαφέρει σε τι θέση θα φέρουν τον άλλο.
Μερικές βοηθητικές σκέψεις
- Ο υπέρμετρος εγωισμός σίγουρα δεν μπορεί να λειτουργήσει θετικά ούτε στις διαπροσωπικές σχέσεις άλλα ούτε και στη σχέση με τον εαυτό μας.
- Το να αγαπάω και να φροντίζω τον εαυτό μου έχει μεγάλη διαφορά από το να θεωρώ ότι εγώ είμαι το επίκεντρο του κόσμου και όλα στρέφονται γύρω από μένα και τις δικές μου ανάγκες.
- Είναι σημαντικό να μπορούμε να μην κάνουμε συνέχεια «εκπτώσεις» στις ανάγκες και τις επιθυμίες μας , ωστόσο αυτό δεν συνεπάγεται την παραβίαση και την ακαμψία απέναντι στις ανάγκες του άλλου.
- Τα όρια δεν είναι μόνο γύρω από τον εαυτό μας, οφείλουμε να σεβόμαστε και τα όρια του άλλου.
- Ένα πρώτο βήμα στην επικοινωνία είναι όχι μόνο να προσπαθώ να ακουστώ εγώ αλλά να ακούσω και την ανάγκη του άλλου. Με αυτό τον τρόπο η επικοινωνία είναι ισότιμη και υπάρχει η βασική προϋπόθεση ώστε να γίνει διάλογος.
- Είναι πολύ σημαντικό να κάνουμε την αυτοκριτική μας κάποιες φορές και να βλέπουμε τα σημεία που μπορεί να έχουμε λειτουργήσει κι εμείς εγωιστικά. Το «ευχαριστώ» και το «συγνώμη» δεν είναι αδυναμία, είναι ένδειξη ότι παίρνουμε την ευθύνη που μας αναλογεί και έχουμε τη διάθεση να εξελίσσουμε τις σχέσεις μας.
- Η εγωιστική συμπεριφορά δεν μπορεί να συνυπάρξει με την αγάπη, την κατανόηση, το σεβασμό και την αποδοχή, έχει περισσότερο γινάτι , ανταγωνισμό και ακαμψία,συστατικά που μόνο σε αποτυχημένες σχέσεις μπορούν να καταλήξουν.
Να θυμάστε :
Ζούμε σε μία κοινωνία που ο εγωισμός είναι συνυφασμένος με την αυτοπεποίθηση και την επιτυχία. Ωστόσο ο υγιής εγωισμός είναι αυτός που μας ωριμάζει και μας εξελίσσει, σε αντίθεση με τον «παθολογικό» που ουσιαστικά μας κρατάει στάσιμους και μόνους
Ντόρα Μίνου
ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας
Ψυχολόγος –Ψυχοθεραπεύτρια (ενηλίκων, ζεύγους & οικογένειας)
