Η εξάπλωση του κορωνοϊού και τα μέτρα πρόληψης που καθημερινά αυξάνονται προκειμένου να προστατέψουμε και να προστατευτούμε από αυτή την πρωτοφανή πανδημία , είναι γεγονός ότι μας φέρνουν αντιμέτωπους με το φόβο του θανάτου τόσο για μας όσο και για τους δικούς μας ανθρώπους.
Ο πανικός είναι μία λέξη πλέον που έχει μπει στην καθημερινότητά μας και τον βιώνουμε άλλοι σε μικρότερο και άλλοι σε μεγαλύτερο βαθμό..Ο φόβος σε τέτοιες συνθήκες είναι φυσιολογικός και μας κινητοποιεί ώστε να προστατευτούμε, εάν φυσικά δεν ξεφύγει από τα όρια – την «κόκκινη γραμμή» που θα τον κάνει παθολογικό , αιφνίδιο και συμπτωματικό. Σε τέτοιες περιπτώσεις μιλάμε πλέον για «κρίσεις πανικού», η ακόμα και για μία αγχώδη διαταραχή – με τη βαρύτητα που έχει η ορολογία στην ψυχική υγεία
Ένα από τα συχνότερα προβλήματα που συναντάμε στο χώρο της ψυχικής υγείας είναι οι κρίσεις πανικού που αντιμετωπίζουν ή έχουν αντιμετωπίσει ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων. Ένας στους 10 έχει βιώσει μία φορά κρίση πανικού ενώ ένας στους 100 περίπου εμφανίζουν διαταραχή πανικού με επαναλαμβανόμενες κρίσεις , με συχνότερες ηλικίες εμφάνισης από τα 20 έως τα 25 χρόνια και με αυξημένα ποσοστά στον γυναικείο πληθυσμό.
Τι είναι οι κρίσεις πανικού και ποια τα συμπτώματα.
Όταν μιλάμε για κρίσεις πανικού στην ουσία μιλάμε για κρίσεις άγχους με ψυχοσωματικά συμπτώματα. Πιο συγκεκριμένα, οι κρίσεις πανικού είναι αιφνίδια επεισόδια έντονου άγχους που πυροδοτούν έντονα σωματικά συμπτώματα και το άτομο νομίζει ότι θα πεθάνει ή θα τρελαθεί, ενώ στην πραγματικότητα δεν απειλείται από κάποιο σοβαρό κίνδυνο. Το άτομο που το βιώνει νιώθει παραδομένο σε μία «παράλογη» συμπτωματολογία που στην ουσία δεν μπορεί να ελέγξει. Έντονο άγχος , φόβος ότι κάτι θα του συμβεί – θα πεθάνει, θα τρελαθεί- θα πάθει εγκεφαλικό – είναι στα πρόθυρα καρδιακής προσβολής – θα λιποθυμήσει είναι οι βασικές σκέψεις που συνοδεύουν σωματικά συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, εφίδρωση, τρόμος, ναυτία, τάσεις λιποθυμίας. Συχνά ακινητοποιείται, τρέχει στα εφημερεύοντα νοσοκομεία για εξετάσεις, προσπαθεί να βρει βιολογικούς παράγοντες που του προκαλούν όλη αυτή τη δυσάρεστη κατάσταση παρόλο που οι ιατρικές γνωματεύσεις κάθε φορά του αποκλείουν οποιοδήποτε παθολογικό αίτιο.
Επιπλέον αξίζει να σημειωθεί ότι η πρώτη κρίση πανικού συνήθως δεν εμφανίζεται κατά τη διάρκεια μίας στρεσογόνας κατάστασης αλλά εφόσον το άτομο πιέστηκε πολύ και στην ουσία έχει αρχίσει να ηρεμεί από τις αντικειμενικές ή υποκειμενικές δυσκολίες που εμφανίστηκαν. Ουσιαστικά δεν είναι πάνω στη δράση αλλά στη φάση που έχει περάσει η δυσκολία και έχει αρχίσει να ηρεμεί. Σαν να αντιδρά πλέον στο συσσωρευμένο άγχος που προηγήθηκε. Μετά την πρώτη κρίση η συχνότητα δεν είναι για όλους ίδια. Κάποιος μπορεί να το βιώνει 2 φορές το μήνα για παράδειγμα και κάποιος 2 ή και περισσότερες φορές την εβδομάδα. Το άτομο που υποφέρει αρχίζει να κάνει συνδέσεις και συνειρμούς, με συγκεκριμένα μέρη, καταστάσεις, σκέψεις ή και κάποια τυχαία σωματική ένδειξή και ασυναίσθητα πυροδοτεί όλον αυτό το μηχανισμό που καταλήγει σε κρίση πανικού και έτσι μπαίνει σε έναν φαύλο κύκλο.
Όταν οι κρίσεις είναι συχνές και έντονες συνήθως βλέπουμε αυτός που τις βιώνει να κάνει πλέον εκπτώσεις και να κλονίζεται η ποιότητα της ζωής του, θέτοντας απαγορευτικά και περιορισμούς στον εαυτό του προκειμένου να μην ξαναβιώσει παρόμοια κατάσταση. Αυτό λέγεται «άγχος προσμονής» γιατί το άτομο είναι αγχωμένο και ανήσυχο για το ενδεχόμενο νέων κρίσεων .
Πώς αντιμετωπίζεται;
– Αρχικά θα πρέπει να τονίσουμε ότι συνήθως μία κρίση πανικού διαρκεί 20- 25 λεπτά.
– Το άτομο που έχει βιώσει μία κρίση πανικού κάτω από μία στρεσογόνα κατάσταση δε σημαίνει ότι θα αναπτύξει σίγουρα τη διαταραχή πανικού που σημαίνει ότι θα έχει συχνές και επαναλαμβανόμενες κρίσεις.
– Όταν με βάση τα συμπτώματα έχει αποκλειστεί από τους γιατρούς ο βιολογικός παράγοντας δεν υπάρχει λόγος να επαναλαμβάνει ιατρικές εξετάσεις.
– Όταν κάποιος βιώνει μία τέτοια κρίση καλό είναι να την αναγνωρίσει, να κάτσει κάπου ήρεμα να χαλαρώσει και να επικεντρωθεί σε πράγματα που συμβαίνουν γύρω του
– Αρχικά κάποιες ασκήσεις αναπνοής θα μπορούσαν να τον βοηθήσουν ώστε να μην πάρει μεγαλύτερη έκταση η κρίση μέσα από σκέψεις που θα πυροδοτήσουν πιο έντονα συναισθήματα και σωματικά συμπτώματα – και αντίστροφα. Αργές και βαθιές ανάσες με εισπνοή και εκπνοή βοηθούν στη χαλάρωση σε αντίθεση με τις γρήγορες αναπνοές που μπορούν να την εντείνουν.
– Οι θετικές σκέψεις και εικόνες βοηθούν στην αποδυνάμωση της κρίσης σε αντίθεση με τις αρνητικές και καταστροφικές σκέψεις που συνοδεύουν τον πανικό
– Η εκλογίκευση των παράλογων φόβων είναι επίσης μία τεχνική που βοηθάει στην αποδυνάμωση των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων
– Η ψυχολογική βοήθεια κρίνεται απαραίτητη γιατί οι κρίσεις πανικού είναι ικανές να αποδιοργανώσουν το άτομο από την καθημερινοτητά να αρχίσει να υπολειτουργεί και να αυτοπεριορίζεται. Όταν η κρίση πανικού γίνει διαταραχή – έχει συχνότητα και διάρκεια, ο συνδυασμός της ψυχοθεραπευτικής βοήθειας και της ψυχιατρικής παρέμβασης κρίνεται απαραίτητο
Να θυμάστε ότι με την κρίση πανικού δεν κινδυνεύει η ζωή σας ούτε κινδυνεύετε να τρελαθείτε. Είναι σημαντικό να αποκτήσετε την επίγνωση του τι σας συμβαίνει και να μάθετε να διαχειρίζεστε το άγχος σας.
Επιπλέον οι συνθήκες της ζωής μας έχουν αλλάξει αυτή την περίοδο όπου πλήττεται όλη η ανθρωπότητα από την απειλή της πανδημίας και τις επιπτώσεις της. Ο φόβος που προκαλεί η όλη κατάσταση είναι απολύτως φυσιολογικός, όμως ξεπερνώντας τα όρια και χάνοντας την ψυχραιμία μας δεν μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε , η υπερβολή είναι κακός σύμβουλος που θα μπορούσε να μας δημιουργήσει μία πραγματική κρίση πανικού τρέφοντας ,την αδράνεια και τη θλίψη.
Η πρόληψη, είναι το όπλο μας και η αντίστασή μας στην απειλή.
Ντόρα Μίνου
ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας
Ψυχοθεραπεύτρια (ενηλίκων, ζεύγους & οικογένειας)
